ಮೇಲುಕೋಟೆ ಚೆಲುವನಾರಾಯಣ ರಥ

ಚೆಲುವನಾರಾಯಣ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯ

ತಿರುನಾರಾಯಣಪುರ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಚೆಲುವನಾರಾಯಣ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯವು ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮೇಲುಕೋಟೆಯಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಬಂಡೆಗಳ ಬೆಟ್ಟಗಳ ಮೇಲೆ ಈ ದೇವಾಲಯ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಮೈಸೂರಿನಿಂದ 48 ಕಿ.ಮೀ ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ 156 ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.

ದೇವಾಲಯ ಸಂಕೀರ್ಣ

ಈ ದೇವಾಲಯವು ಕೆತ್ತಲಾದ ಕಂಬಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ವಿವರವಾದ ಶಿಲ್ಪಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಗುಮ್ಮಟದಂತಹ ಮೇಲ್ಭಾಗವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಚೆಲುವನಾರಾಯಣ ಸ್ವಾಮಿ ಅಥವಾ ಚೆಲುವಪಿಳ್ಳೆ ರಾಯರು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಒಂದು ರೂಪ. ಶಾಸನಗಳು ಈ ದೇವತೆಯನ್ನು ರಾಮಪ್ರಿಯ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.

ಉತ್ಸವಮೂರ್ತಿ, ಮೆರವಣಿಗೆ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಚರಣೆಗಳಿಗೆ ಬಳಸಲಾಗುವ ಲೋಹದ ವಿಗ್ರಹವು ಚೆಲುವನಾರಾಯಣ ಸ್ವಾಮಿ ಎಂಬ ದೇವತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ದಂತಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಈ ಲೋಹೀಯ ಮೂರ್ತಿ ಒಮ್ಮೆ ಕಳೆದುಹೋಯಿತು, ಆದರೆ ಶ್ರೀ ರಾಮಾನುಜಾಚಾರ್ಯರಿಂದ ಇದನ್ನು ಮರಳಿ ಪಡೆಯಲಾಯಿತು. ಮೈಸೂರು ಪುರಾತತ್ವ ಇಲಾಖೆಯ ವಾರ್ಷಿಕ ವರದಿಯಲ್ಲಿ ಶಾಸನಶಾಸ್ತ್ರದ ಆಧಾರಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಈ ದೇವಾಲಯದ ಪ್ರಧಾನ ದೇವತೆಯು ಶ್ರೀ ರಾಮಾನುಜಾಚಾರ್ಯರನ್ನು ಪೂಜಿಸುವ ಮೊದಲೇ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಪೂಜಾ ವಸ್ತುವಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಶ್ರೀ ರಾಮಾನುಜಾಚಾರ್ಯರು ಮೈಸೂರು ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುವುದಕ್ಕೂ ಮುನ್ನ ಈ ದೇವಾಲಯ ಪುನರ್ ನಿರ್ಮಾಣ ಅಥವಾ ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರಕ್ಕೆ ತಮ್ಮ ಪ್ರಭಾವ ಬಳಸಿದ್ದರು.

ದೇವರ ಮೂರು ಕಿರೀಟಗಳನ್ನು ಸರ್ಕಾರದ ಸುಪರ್ದಿಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು, ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ವಿಶೇಷ ಪೂಜೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಚೆಲುವನಾರಾಯಣ ಸ್ವಾಮಿಯ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸಲು ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಕರೆತರಲಾಗುತ್ತದೆ.

ರೇಣುಕಾಚಾರ್ಯ ಜಯಂತಿ

ವೀರಶೈವ ಧರ್ಮ ಬೋಧಿಸಲು ಕಲಿಯುಗದಲ್ಲಿ ಬಂದ ಐವರು ಆಚಾರ್ಯರಲ್ಲಿ ರೇಣುಕಾಚಾರ್ಯರೂ (ರೇವಣಾರಾಧ್ಯ ಅಥವಾ ರೇವಣಸಿದ್ಧ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ) ಒಬ್ಬರು. ಸೋಮೇಶ್ವರ, ಲಿಂಗದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದವನು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದ್ದು ವೀರಶೈವಧರ್ಮದ ಬೋಧನೆಗಾಗಿ ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡಿ ಬಂದಿರುವುದಾಗಿ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯಗಳು ತೆಲಂಗಾಣದ ಯಾದಾದ್ರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅಲರ್ ನಗರದ ಕೊಲ್ಲಿಪಾಕಿ ಅಥವಾ ಕೊಲನುಪಾಕದಲ್ಲಿದೆ.

ಪೌರಾಣಿಕ ಸಂತ

ರಾಮಾಯಣದ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಈ ಪುರಾಣವನ್ನು ಕುರಿತು, ರೇಣುಕಾಚಾರ್ಯರು ಪಂಚವಟಿಯ ಮಹಾನ್ ಋಷಿ ಅಗಸ್ತ್ಯರ ಗುರುವಾಗಿದ್ದರು. ರಾವಣನ ಮರಣಾನಂತರ ರಾವಣನ ಸಹೋದರ ವಿಭೀಷಣನ ಆಣತಿಯಂತೆ ಈ ಸಂತನು 30 ದಶಲಕ್ಷ ಲಿಂಗಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಿದ್ದರು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಇವರು ನರಸಿಂಹರಾಜಪುರ ತಾಲೂಕಿನ ಬಾಳೇಹೊನ್ನೂರಿನಲ್ಲಿ ರಂಭಾಪುರಿ ಮಠ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. ವೀರಶೈವರ ‘ರೇಣುಕಾ’ ಎಂಬ ಗೋತ್ರಕ್ಕೆ ಅವರ ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ.

ಶರವು ಮಹಾಗಣಪತಿ ಕ್ಷೇತ್ರ

ಶ್ರೀ ಶರಭೇಶ್ವರ ಅಥವಾ ಶ್ರೀ ಮಹಾಗಣಪತಿ ಕ್ಷೇತ್ರವು ಮಂಗಳೂರು ನಗರದ ಹೃದಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪುರಾತನ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಈ ದೇವಾಲಯದ ಪ್ರಮುಖ ದೇವತೆಗಳೆಂದರೆ ಶರಭೇಶ್ವರ ಮತ್ತು ಮಹಾಗಣಪತಿ.

ಶರವು ಕ್ಷೇತ್ರದ ಪ್ರಾರಂಭ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಸ್ಕಂದಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಭಗವಾನ್ ಶರಭೇಶ್ವರ ಮತ್ತು ಭಕ್ತರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುವ ಮಹಾಗಣಪತಿಯು ದೇವಾಲಯದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ.

ಕರ್ನಾಟಕದ ಮಂಗಳೂರು ನಗರದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಶರವು ಮಹಾಗಣಪತಿ ದೇವಸ್ಥಾನವೂ ಒಂದು. "ಶರವು" ಎಂಬ ಹೆಸರು "ಶರ" ದಿಂದ ಬಂದಿದೆ.  ಇದರ ಅರ್ಥ ‘ಬಾಣ’. ಈ ದೇವಾಲಯವು ನಿತ್ಯ ಸಾವಿರಾರು ಭಕ್ತರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಶ್ರೀ ಗಣೇಶ ಚತುರ್ಥಿ, ವಾರ್ಷಿಕ ರಥೋತ್ಸವ, ಚಂದ್ರಮಾನ ಯುಗಾದಿ, ದೀಪೋತ್ಸವ ಅಥವಾ ಮತ್ತು ಸಂಕಷ್ಟ ಚತುರ್ಥಿಯ ದಿನ, ಶರಭೇಶ್ವರ ಮಹಾಗಣಪತಿಯ ಪರಮ "ದರ್ಶನ" ವನ್ನು ಭಕ್ತರು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಯಕ್ಷಗಾನ, ನೃತ್ಯ ನಾಟಕ ಮುಂತಾದ ವಿವಿಧ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ.