ಲಜಪತ್ ರಾಯ್ (28 ಜನವರಿ 1865 - 17 ನವೆಂಬರ್
1928) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರ. ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಪ್ರಮುಖ
ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದರು. ‘ಪಂಜಾಬ್ ಕೇಸರಿ’ ಎಂದೇ ಜನಪ್ರಿಯರಾಗಿದ್ದರು. ಮೂವರು ‘ಲಾಲ್ ಬಾಲ್ ಪಾಲ್’ ತ್ರಯರಲ್ಲಿ
ಒಬ್ಬರು. 1894ರಲ್ಲಿ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಇನ್ಷೂರೆನ್ಸ್ ಕಂಪನಿಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ
ಭಾಗಿಯಾಗಿದ್ದರು.
ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ
ಲಜಪತ್ ರಾಯ್ ಅವರು ಉರ್ದು ಮತ್ತು ಪರ್ಷಿಯನ್
ಸರ್ಕಾರಿ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಕ ಮುನ್ಷಿ ರಾಧಾ ಕೃಷ್ಣ ಮತ್ತು ಅವರ ಪತ್ನಿ ಗುಲಾಬ್ ದೇವಿ ಅವರ ಮಗನಾಗಿ ಪಂಜಾಬಿ
ಹಿಂದೂ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ 1865ರ ಜನವರಿ 28ರಂದು ಧುಡಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು.
1870ರ ದಶಕದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಲ್ಲಿ, ಅವರ ತಂದೆ
ರೆವಾರಿಗೆ ವರ್ಗಾವಣೆಗೊಂಡರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪಂಜಾಬ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ರೇವಾರಿಯಲ್ಲಿ
ಸರ್ಕಾರಿ ಹೈಯರ್ ಸೆಕೆಂಡರಿ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಪಡೆದಿದ್ದರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರ ತಂದೆ ಉರ್ದು ಶಿಕ್ಷಕರಾಗಿ ಕೆಲಸ
ಮಾಡಿದರು.
ರಾಯ್ ಅವರ ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲೂ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ
ಬಗ್ಗೆ ಇದ್ದ ನಂಬಿಕೆಗಳು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಅವರ ತಂದೆ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ತಾಯಿಯಿಂದ ರೂಪಿತವಾದವು. ರಾಜಕೀಯ
ಮತ್ತು ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮದ ಮೂಲಕ ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ನೀತಿಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವ ವೃತ್ತಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು
ಅವರು ಯಶಸ್ವಿಯಾದರು.
ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮವು ಮನುಕುಲಕ್ಕೆ ಶಾಂತಿಯ ಆಚರಣೆಗಳಿಗೆ
ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು ಮತ್ತು ಈ ಶಾಂತಿಯುತ ನಂಬಿಕೆಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾದಿ ಚಿಂತನೆಗಳು ಸೇರ್ಪಡೆಯಾದಾಗ,
ಜಾತ್ಯತೀತ ರಾಷ್ಟ್ರವನ್ನು ರಚಿಸಬಹುದು ಎಂಬ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಅವರು ನಂಬಿದ್ದರು. ಹಿಂದೂ ಆಚರಣೆಗಳ ಮೇಲೆ
ಗಮನವಿರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಯಶಸ್ವಿ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳನ್ನು ನೀಡಲು ಶಾಂತಿಯುತ ಚಳುವಳಿಗಳನ್ನು
ಮುಂದುವರೆಸುವಂತೆ ಮಾಡಿತು.
ಪರಂಪರೆ
ಲಜಪತರು ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಚಳುವಳಿ, ಭಾರತೀಯ
ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ, ಹಿಂದೂ ಸುಧಾರಣಾ ಚಳುವಳಿಗಳು ಮತ್ತು ಆರ್ಯ ಸಮಾಜದ ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸಿದ್ದ ಹಿರಿಯ
ನಾಯಕರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ತಲೆಮಾರಿನ ಯುವ ಜನಾಂಗಕ್ಕೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಾದರು ಮತ್ತು ಪತ್ರಿಕಾ ಬರವಣಿಗೆಗಳು
ಮತ್ತು ನಾಯಕ-ಆದರ್ಶ ಚಳುವಳಿಗಳಿಂದ ತಮ್ಮ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಸುಪ್ತವಾದ ದೇಶಭಕ್ತಿಯ ಭಾವನೆಯನ್ನು ಮೂಡಿಸಿದರು.